Editie juli 2008

Woord vooraf

Helpmijdag 2008

Mededelingen van het bestuur

Office 2003 en 2007 samen op een computer?

GTX 280: rekenwonder met een dubbele persoonlijkheid

Het interview

De functie SOMPRODUCT.

Verslag Helpmijdag 2008

Mybee, een Nederlandse kinderbrowser

HD 4850 en HD 4870: high-end prestaties voor een mid-range prijs

Aldi nu trendsetter met Netbooks

Gadgets: de iRecorder

Nuttige vakantiegadgets

Postvak IN

De redactie bestaat uit:

Boeing_737 (hoofdredacteur)
BrEeZeR
CorVerm
crash
Harry Snor
ErpCity
Michael4446
mrmusic
mumzel
neleke
profpc
XP_PC

De redactie is te bereiken op nieuwsbrief@helpmij.nl. Naar dit e-mailadres géén vragen sturen die betrekking hebben op computers en dergelijke. Deze horen op het forum geplaatst te worden.
Wilt u een bijdrage leveren aan de nieuwsbrief dan kunt u e-mailen naar bovenstaand adres of u bezoekt het forum en plaatst uw bijdrage in de sectie nieuwsbrief.

Oplage
De nieuwsbrief wordt naar 35479 unieke e-mailadressen verstuurd. Deze e-mailadressen zijn via opt-in geselecteerd.

Adverteren
Indien u een advertentie wilt laten plaatsen in deze nieuwsbrief neem dan contact op met de redactie.

Aan- en afmelden
Om u aan te melden voor de nieuwsbrief kunt u naar deze pagina gaan.
Wilt u de volgende uitgaven niet meer ontvangen, dan kunt u zich hier afmelden. Is deze nieuwsbrief naar u doorgestuurd en wilt u hem zelf ontvangen? Ga dan naar deze pagina en meldt u aan. U zult dan automatisch de volgende nieuwsbrief ontvangen.

Wilt u nog eens een artikel nalezen? Wanneer u lid van de vereniging bent, kunt u hier in oude Nieuwsbrieven bladeren.

DISCLAIMER
Alle handels en/of productnamen hier vermeld, zijn eigendom van de respectievelijke eigenaars. De redactie van de Helpmij Nieuwsbrief gaat uiterst zorgvuldig te werk bij de vergaring, totstandkoming en publicatie van de informatie in de nieuwsbrief. Niettemin kunnen er geen rechten worden ontleend aan de inhoud van de nieuwsbrief en sluit de redactie iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele gevolgen, waaronder begrepen directe en indirecte schade. Het toepassen van informatie en gebruik van software is voor eigen risico. De adressen van de abonnees zullen nimmer openbaar worden gemaakt en/of verkocht aan derden. Bij misbruik van het distributiesysteem van de nieuwsbrief door onbevoegden of een mogelijke storing, van welke aard dan ook, kan de redactie niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele daaruit voortvloeiende schade. Het is niet toegestaan om de inhoud, of delen daarvan, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming te gebruiken.

De redactie heeft het recht om (ingezonden) bijdragen zonder opgaaf van redenen te weigeren, dan wel te wijzigen of in te korten.

Woord vooraf	Door: Michael4446
. Precies een jaar geleden verzonden we de eerste Nieuwsbrief van 2007. Nadat de nieuwsbrief een periode minder frequent werd uitgebracht, liepen mensen rond met ideeën voor een vernieuwde nieuwsbrief. Er werd een nieuwe hoofdredacteur aangesteld, en onder zijn leiding werden er nieuwe redacteuren aangetrokken. En daar begonnen we als echte jonkies en beginnelingen aan het avontuur. Het ging gemakkelijker dan we dachten: de eerste nieuwsbrief lokte gelijk al een berg reacties uit. Vooral over het artikel over Vista waren de meningen verdeeld. Juli 2007 was een tijd dat het nieuwste besturingssysteem van Microsoft flink onder vuur lag, en daar kwam opeens een artikel uit de lucht vallen, waar geen negatieve gevoelens geuit werden. Volgens een collega-redacteur, die sinds dag één de succesvolle Gadgets-rubriek in handen heeft, is onze nieuwsbrief pas goed als het discussies uitlokt. Juli vorig jaar, was het dus al direct raak. Trouwens, om even bij Windows Vista te blijven, Vista heeft een metamorfose ondergaan. Vista is volwassen geworden met de komst van Service Pack 1. Niet alleen Vista is van een puber met z'n problemen en eigenaardigheden uitgegroeid tot een volwassen kerel (of vrouw, wat u liever hebt) waar je op kunt rekenen, ook de Helpmij Nieuwsbrief is volwassen geworden. Naar onze mening is de nieuwsbrief in alle opzichten verbeterd. Niet alleen werd-ie steeds dikker, ook de artikelen zijn er inhoudelijk op vooruit gegaan. Tel daarbij op dat het Interview weer terug van weggeweest is, en we de rubriek Postvak IN hebben toegevoegd en je begrijpt waarom wij de toekomst zonnig inzien. Déze Nieuwsbrief kan dus met recht een mijlpaal genoemd worden, want we zijn de kalender rond geweest. En als het aan ons ligt, zullen we nog menig rondje maken! Een ander soort mijlpaal is onze Helpmijdag, die dit jaar op 7 juni is heeft plaatsgevonden. In deze Nieuwsbrief kunt u een uitgebreid verslag lezen.

Helpmijdag 2008	Door: Bestuur
Op zaterdag 7 juni, was er weer een geweldige Helpmijdag. Leden van de vereniging uit alle hoeken van het land waren extra vroeg op weg gegaan om niets van de Algemene Ledenvergadering te hoeven missen. Onderwerpen op de agenda als "nieuwe structuur", "nieuwe bestuursleden" en "nieuwe grafische vormgever" bleken reden genoeg om "de eerste trein" naar Utrecht te nemen. De aankondiging van Maestro12 dat hij voorzittershamer ging inleveren was een verrassing, hij speelt sinds jaren een belangrijke rol binnen Helpmij, en is mede ontwikkelaar en regisseur van alle op handen zijnde structuurwijzigingen. Drie nieuwe bestuursleden, Mrmusic, Eric_Daleboudt en ErpCity, komen het bestuur versterken. Vanaf twaalf uur stroomden ook de "niet-leden" binnen. De "helpmijdagcommissie" had niets aan het toeval overgelaten. Drank, rijk belegde broodjes, aan alles was gedacht (het was even "zeuren" om de "broodjes kroket", maar Puppie sprong daar vlug in, zodat al de gretige klanten die aan Sonja Bakker geen boodschap hebben, binnen tien minuten, alsnog hun behoefte aan calorieën konden bevredigen) Alle aanwezigen hadden, als welkom, van de vereniging een envelop met een paar kleine presentjes gekregen zoals een Helpmij kladblok met Helpmij balpen en bovendien nog een Helpmij (muis) sleutelhanger, maar, zeker niet onbelangrijk, als klap op de vuurpijl ook nog eens vijf consumptie munten. Gastheer Peer2 had zijn bedrijfshal omgetoverd tot een heuse markt met kraampjes en het was daar "vrijheid blijheid". Als eerste workshop was Maestro12 om half twee aan de beurt. Hij gaf, op een grootbeeldscherm, een flitsende PowerPoint presentatie waarin de toekomstige structuur van Helpmij.nl werd uitgelegd. Aansluitend gaf Harry Snor "aanschouwelijk" uitleg hoe je het best een computer in elkaar kunt zetten. Het was zeer druk bij Harry's werkplek, … De derde presentatie, ook via beamer op een groot scherm, liet zien hoe makkelijk het is om een WEP of WPA key, die gebruikt wordt om draadloze verbidingen te beveiligen, te omzeilen. Linux is hier het toverwoord en binnen een paar seconden zagen we de beveiliging van diverse draadloze verbindingen in de buurt "bezwijken" , zodat de twee heren die de workshop organiseerden, daar vervolgens dankbaar gebruik van konden maken. Pas op! De bedoeling van de workshop was zeker niet om iedereen aan te zetten tot "hackerspraktijken", integendeel, het was een soort bewustmaking hoe gemakkelijk ook jouw draadloze verbinding kan worden misbruikt. Dilondarko demonstreerde zijn Lego computer, een prachtig stukje werk, en liet iedereen zien dat het niet alleen leuk oogt maar ook perfect werkt. Een aantal bezoekers had hun defecte PC meegenomen. De hardnekkige problemen werden acuut door de aanwezige "creme-de-la-creme" van Helpmij'ers beoordeeld en, waar mogelijk, opgelost. En voordat je het wist, was het tijd voor de BBQ…Maar alvorens we daar aan begonnen was er nog eerst een klein wedstrijdje voor alle aanwezigen. De winnaar bleek Tha Devil en Myrge was een goede 2e. Beide kregen een antivirus licentie voor 1 jaar van de firma SpicyLemon. SpicyLemon de leverancier van Eset Nod32 producten. De enerverende dag had de eetlust goed opgewekt zodat er probleemloos tijdens de barbecue 50 kg vlees, 3,2 kg saté saus, 1 kg knoflook saus, 20 kg salade en 5 luxe broden doorheengingen. Twee "chefs" waren full-time in de weer met de bakwerkzaamheden. Over de drankconsumptie kunnen we helaas niet rapporteren, de PC kwam met een blue screen "data overload". Na afloop werd door een select gezelschap nog "even" alles opgeruimd. En toen….was de Helpmijdag ten einde. Het bestuur van de vereniging dankt iedereen die op één of andere manier heeft bijgedragen aan het slagen van deze geweldige dag. Het was een Helpmijdag om niet snel te vergeten!

Mededelingen van het bestuur	Door: Bestuur
Tijdens de laatste algemene ledenvergadering is afscheid genomen van twee bestuursleden, "huijb" en "A.J". Het bestuur dankt hen hierbij nogmaals hartelijk voor hun inzet en betrokkenheid. Ook kondigde "Maestro12" aan de voorzittershamer in te leveren. Hij blijft vooralsnog aan als "ad interim" tot een nieuwe voorzitter gekozen is. Maestro12 zal in de nieuwe structuur van Helpmij een rol in het beleidsteam gaan spelen. Als nieuwe leden zijn mrmusic, Eric_Daleboudt en ErpCity tot het bestuur toegetreden. Een spijtig bericht voor het bestuur was de mededeling van onze hoofdredacteur Boeing_737 dat hij, om gezondheidsredenen, zijn functie gaat neerleggen. Boeing_737 is er, met een team van enthousiaste nieuwe redactieleden, in geslaagd de Helpmij Nieuwsbrief nieuw leven in te blazen en een vaste verschijningsfrequentie te geven. Wij wensen hem van harte beterschap en danken hem voor zijn tomeloze inzet! "Crash" zal de functie voorlopig waarnemen.

Office 2003 en 2007 samen op een computer?	Door: CorVerm
In de nieuwsbrief van Computeridee las ik de vraag, gesteld aan de Computeridee Faqman, of het mogelijk is om Office 2003 en Office 2007 tezamen op een computer te laten draaien. Het antwoord van de (overigens zeer gewaardeerde) Faqman daarop was een volmondig ja. Nu kun je jezelf afvragen wat het nut is om beide versies op een computer te installeren en te gebruiken. Immers kunnen bestanden gemaakt in Office 2003 gewoon geopend worden in de compatibiliteitsmode van Office 2007 en kun je die oudere bestanden daarin gewoon bewerken. In omgekeerde volgorde kun je Office 2007 bestanden ook in Office 2003 bekijken en bewerken, maar in dat geval moeten de bestanden eerst geconverteerd worden met de daarvoor bestemde converter, te downloaden op de site van Microsoft. Nadeel van deze actie kan zijn dat een 2007 bestand functies en/of opmaak aan boord heeft die door Excel 2003 niet herkend worden en dus verloren zullen gaan. Inderdaad, de Faqman heeft gelijk, het is mogelijk om beide versies op een computer te installeren en te laten draaien. Of het, afgezien van de hierboven beschreven feiten, vlekkeloos naast elkaar werkt is iets anders. In ieder geval kunnen macro‘s in Excel voor problemen zorgen, zeker als je macro‘s in de persoonlijke werkmap hebt staan. Macro's opgenomen of geschreven in Excel 2003 geven minder problemen in Excel 2007 als andersom. Heb je echter een of meer macro‘s in Excel 2007 opgenomen of geschreven dan worden die in Excel 2003 niet (altijd) herkend en leid(en)t dus tot een foutmelding. Immers, de extensies van beide Office versies zijn verschillend en niet compatibel. De ervaring heeft geleerd dat, in het geval je Word 2007 op wilt starten, nadat je Word 2003 hebt gebruikt, de installatiebestanden van Word 2007 er aan te pas moeten komen voordat het programma op kan starten. In omgekeerde volgorde werkt het net zo, dus van een vlotte omschakeling tussen beide versies van Word is geen sprake. Overigens bevinden de installatiebestanden zich nog op de computer, ( mits je die niet verwijderd hebt)dus hoef je de Office cd(‘s) daarvoor niet uit de kast te halen. Mocht je ondanks de beschreven nadelen toch de beide Office versies op een computer willen laten draaien dan zul je eerst Office 2003 moeten installeren. Daarna kun je Office 2007 installeren maar let er op dat je aangeeft dat je alle vorige versies wilt behouden. Op de afbeelding is te zien dat van Office 2003 alleen Excel, Word en Powerpoint zijn geïnstalleerd. Zijn er meerdere onderdelen geïnstalleerd dan zie je dat terug in het installatiescherm van Office 2007. In het geval je gebruik maakt van Outlook moet je er rekening mee houden dat er geen twee versies van Outlook naast elkaar kunnen draaien. Geef op het tabblad Installatieopties aan dat Outlook 2007 niet geïnstalleerd hoeft te worden. Uiteraard kun je onder Installatieopties ook kiezen welke (andere) onderdelen je verder wel of niet op je computer wilt laten draaien.

GTX 280: rekenwonder met een dubbele persoonlijkheid

Door: Michael4446

Je kunt de klok erop gelijk stellen: nVidia komt elk jaar met een nieuwe serie videokaarten op de proppen. Introducties van nieuwe videokaarten van nVidia zijn spectaculair maar ook saai. Spectaculair omdat de prestaties ten opzichte van de oudere series altijd flink zijn verbeterd, maar saai omdat dit altijd zo gebeurt. Spectaculair is de introductie van de nieuwe GTX-reeks absoluut, en dit keer ook minder saai. Dit laatste zal ik toelichten. Normaal gesproken presteert een nieuwe high-end videokaart van nVidia heel goed op het gebied van gaming en andere videobewerkingen. Dat is deze keer niet anders, maar nVidia positioneert de nieuwe videokaarten als rekenwonder voor uiteenlopende toepassingen. Toepassingen waar je normaal gesproken de CPU voor gebruikt, kunnen prima worden overgenomen door de hedendaagse zeer krachtige GPU’s. Deze taken kunnen door GPU’s soms een stuk sneller uitgevoerd worden, dan door CPU’s.

Het bedrijf heeft besloten om de naamgeving flink op de schop te gooien. Er was namelijk veel kritiek over de naamgeving bij de overgang van de GeForce 8 naar de GeForce 9 serie. Ook de achtervoegsels als GTS en GTX maakte het er niet gemakkelijker op. Omdat deze nieuwe kaarten, de GTX 280 en de GTX 260, gebaseerd zijn op heel nieuwe GPU, is er een nieuwe serie ingeluid door nVidia. Je zou denken dat het de GeForce 10 serie zou gaan heten, maar namen als GeForce 10800 GTX zijn niet erg duidelijk, omdat het bestaat uit vijf cijfers. nVida heeft daarop besloten om de naamgeving ingrijpend te veranderen. Het resultaat is de nieuwe GTX-reeks, waarin nu dus de GTX 280 en de GTX 260 zijn uitgekomen. Zoals altijd bij nieuwe topkaarten van nVidia, liggen de prijzen hoog. De adviesprijs van de GTX 280, het topmodel, is $ 649. Het kleinere, maar ook krachtige, broertje is de GTX 260. Ook deze kaart is niet goedkoop, de adviesprijs bedraagt hier $ 499.

De nieuwe videokaarten zijn allebei gebaseerd op de nieuwe GPU van nVidia: de GT200. Deze GPU is ontworpen om alle records te verbreken op het gebied van 3D-berekeningen, maar ook om taken van de CPU over te nemen. De specificaties van de GPU zijn duizelingwekkend te noemen. De GT200 is geproduceerd op een 65nm-procedé, en de GPU heeft ongeveer 1.4 miljard transistors aan boord. Dit aantal transistors kun je vergelijken met een snelle processor. Een Core 2 Quad CPU bijvoorbeeld, heeft ‘’slechts’’ 820 miljoen transistors aan boord. Door al deze transistors is de GT200 geen kleine chip geworden. De GPU meet 576 mm² (24x24 mm). Ook dit kun je vergelijken met diezelfde quad-core processor, die slechts 214 mm² meet.

Het stroomverbruik van de GTX 280 en de GTX 260 is dan ook fors, er moet een flinke GPU gevoed worden. Daarnaast zijn er ook veel unified shader units aanwezig: maar liefst 240. Bij de GTX-kaarten kun je ook van cores in plaats van shader units spreken, omdat de videokaarten inzetbaar zijn voor meer dan alleen 3D-berekeningen. Al deze cores zijn verdeeld in verschillende blokken, 10 om precies te zijn. De cores binnen zo’n blok kunnen on-the-fly voor andere doeleinden gebruikt worden. De cores kunnen ingezet worden als vertex shader, pixel shader en als multifunctionele rekeneenheid voor processortaken. Vertex shaders kunnen, in begrijpelijke taal uitgelegd, aan objecten in 3D-omgevingen, speciale effecten toevoegen. Vertex shaders wijzigen hierbij niet het type data, maar ze veranderen de waardes van de data. Vertex shaders zorgen voor speciale effecten en zorgen ervoor dat alles ruimtelijk een eigen plekje heeft, Pixel shaders werken op een iets andere manier. Deze shaders veranderen bijvoorbeeld de kleuren van pixels, om een bepaald beeld te creëren. De pixel shaders tekenen het beeld, en zorgen voor de juiste kleur. Pixel shaders kunnen dit zodanig aanpassen, dat er bijvoorbeeld schaduwen en explosies ontstaan. Pixel shaders berekenen de data per pixel.

Er zijn dus 10 verschillende blokken met rekeneenheden, ofwel cores, beschikbaar. Elk blok bestaat dus uit 24 cores. Nieuw is dat elk blok een eigen hoeveelheid L1-cache tot zijn beschikking heeft. Om nog sneller data uit te wisselen tussen cores die aan dezelfde dataset werken, heeft elk blok van 8 cores 16 kB geïntegreerd geheugen. Elk blok van 24 cores is namelijk op zijn beurt weer opgedeeld in 3 blokken van 8 cores. Op deze manier hoeven cores niet altijd gebruik te maken van het L1-cache, dat verder weg in de GPU ligt.
Verder is er een 512-bit geheugeninterface beschikbaar. De geheugenbandbreedte kan hierdoor tot 140 GB/s bedragen. Door al deze rekenkracht, is de totale theoretische rekenkracht van de GT200 ongeveer 933 GLOPS. Dit is heel veel, want een QX9650, behorende tot de Core 2 Extreme processors van Intel, heeft een rekenkracht van 96 GLOPS. Het moge duidelijk zijn, dat de GT200 een waar rekenwonder is, een zeer krachtig rekenwonder.

Zoals gezegd heeft nVidia twee videokaarten op de markt gezet. De GTX 280 is de topkaart en biedt de beste prestaties. De GTX 260 is een maatje kleiner, en verbruikt dan ook minder stroom. Ook kost de GTX 260 natuurlijk minder. Om het stroomverbruik en de prijs terug te dringen heeft nVidia een deel van de cores uitgeschakeld. Om precies te zijn 20%. Er blijven dus nog steeds 192 shaders over. De geheugeninterface is ook met 20% afgenomen, tot 448 bit. De geheugenbandbreedte neemt hierdoor ook met 20% af. Als laatste heeft de totale hoeveelheid geheugen ‘’te lijden’’ onder de uitschakeling van 20% van de shaders, er blijft 896 MB over. De GTX 280 heeft dus de beschikking over het volledige aantal cores van 240. De geheugeninterface is 512 bit, en de geheugenbandbreedte bedraagt de volledige 140 GB/s. Het laatste technische verschil zit ‘m in de kloksnelheden. Bijna altijd zijn er voor een videokaart drie verschillende klokfrequenties om rekening mee te houden. Bij nVidia-kaarten zijn dat de kloksnelheid van de GPU, de kloksnelheid van het geheugen en de klokfrequentie van de shaders. Het zal je niet verbazen dat de GTX 280 op hogere kloksnelheden werkt dan de GTX 260. De GPU van de GTX 280 draait op 602 MHz, het geheugen werkt op 1107 MHz en de shader clock bedraagt 1296 MHz. Bij de GTX 260 zijn zoals gezegd de kloksnelheden iets verlaagd. De GPU werkt op 576 MHz, de shaders draaien op 1242 MHz en het geheugen op 999 MHz.

Het zal je ook niet verbazen dat het stroomverbruik van de GTX 260 lager ligt, dan dat van de GTX 280. Onder volledige belasting verbruikt de GTX 280 zo’n 236 Watt. Om aan de energiebehoefte te voldoen, is de GTX 280 uitgerust met een 8-pins en een 6-pins stroomconnector. Het maximale stroomverbruik van de GTX 260 is 182 Watt. Zodoende is de GTX 260 uitgerust met twee 6-pins aansluitingen. De videokaart aansluiten op een monitor kan via DVI, VGA of HDMI. Deze laatste twee wel via adapters, maar er zijn dan wel twee dual-link DVI-uitgangen aanwezig.

De kaart communiceert het moederbord via de bekende PCI-Express 2.0 x16 verbinding. De kaart heeft verder een S/P-DIF audioingang, zodat geluid aan het HDMI- signaal toegevoegd kan worden. Behalve veel inwendige verschillen, zijn de uitwendige specificaties vrijwel gelijk. Ook de GTX 280 maakt gebruik van PCI-Express 2.0 x16 verbinding, en heeft ook twee dual-link DVI-uitgangen, en ook hier bestaat de mogelijkheid om S/P-DIF audio in te voeren.

De GTX 280 is het ultieme bewijs om te laten zien dat kloksnelheid niet alles zegt. De klokfrequenties van de GTX 280 en 260 liggen namelijk niet erg hoog, minder hoog dan de 9800 GTX. Maar dankzij de gigantische geheugenbandbreedte en de grote hoeveelheid shaders, zijn de kaarten allebei zeer snel te noemen. Videokaarten met hogere kloksnelheden, zoals de 9800 GTX, worden in bijna alle gevallen verslagen. Uiteraard zijn beide kaarten volledig geschikt voor DirectX 10. Maar de nieuwste versie DirectX 10.1 gaat niet werken op de GTX-kaarten. Maar dat is volgens nVidia geen groot gemis, want game-developers hebben nVidia verteld dat DirectX 10.1 niet belangrijk is. En inderdaad, er zijn nog geen games te vinden die de nieuwe DirectX API ondersteunen, en er zijn nog geen gamestudio’s die aangegeven hebben DirectX 10.1 games te zullen maken. Het vreemde is wel dat ATI’s nieuwste videokaarten, vanaf de HD38xx serie, wel allemaal klaar zijn voor DirectX 10.1. Het is duidelijk dat het laatste woord hier nog niet over gezegd is.

Een andere verbetering van de nieuwe GPU is dat de GT200 de eerste GPU is die met 10-bit kleur kan werken. Omdat de GT200 10-bits voor alle kleurcomponenten kan gebruiken, zijn er in totaal meer dan 1 miljard verschillende kleuren mogelijk. Normale videokaarten kunnen zo’n 16,7 miljoen verschillende kleuren maken. Wie hier blij van wordt, komt bedrogen uit: 10-bit kleur is alleen mogelijk in combinatie met het nieuwe DisplayPort. Deze nieuwe monitoraansluiting wordt wel ondersteund door de GT200, maar de DisplayPort-connector is nog te zien in het referentiemodel. Een tweede ‘’maar’’ wordt gevormd door de beschikbare monitoren. Er zijn namelijk nog maar heel weinig monitoren die 10-bit kleur ondersteunen. HP kwam onlangs met de LP2480z op de proppen, die daadwerkelijk meer dan 1 miljard kleuren kan weergeven. Goedkoop zijn dit soort monitoren ook niet, voor de HP-monitor betaal je meer dan 2000 euro.

Als er iets is wat onlosmakelijk met elkaar verbonden is, dan is dat wel SLI en nVidia-videokaarten. Ook de GTX 280 en de GTX 260 kun je in SLI zetten. Voor degenen die onbekend zijn met SLI: met deze technologie van nVidia kun je twee videokaarten met elkaar laten samenwerken. De prestaties gaan er hierdoor natuurlijk flink op vooruit. Triple-SLI is ook mogelijk, hierbij combineer je de rekenkracht van drie videokaarten, om zo de prestaties omhoog te schroeven.

Het belangrijkste punt om rekening mee te houden bij het maken van een SLI-opstelling is het stroomverbruik. Je hebt een stevige voeding nodig om twee GTX 280 of 260 in je systeem te laten draaien. Je moet er al niet eens aan denken welke voeding je nodig hebt voor 3 GTX 280 videokaarten. Niet alleen moet de voeding genoeg PEG-stroomconnectors bezitten, de voeding moet ook voldoende vermogen kunnen leveren. Voor een SLI-opstelling is een voeding van ongeveer 1 Kilowatt benodigd, voor een Triple-SLI opstelling is een voeding van 1400 Watt aan te raden. Een laatste kanttekening in dit geval is de prijs. De prijs van een enkele GTX 280 of 260 ligt al hoog, maar twee of drie kaarten zijn al helemaal niet gratis. Een SLI-opstelling van twee GTX 280 videokaarten kost zo’n 1100 euro; drie GTX 280 kaarten kosten in totaal 1650 euro. Het is niet waarschijnlijk dat veel mensen zoveel geld willen spenderen aan alleen videokaarten.

Zoals geschreven verbruiken beide kaarten veel stroom. Onder volledige belasting (full load) is het logisch dat alle mogelijkheden van de GPU volledig benut worden. Maar dat is niet nodig als je helemaal geen 3D-nodig hebt, bijvoorbeeld bij het maken van een simpel Worddocument. In 2D-modus moet de kaart slechts 25 Watt verbruiken. Bij het afspelen van HD-materiaal, zoals een Blu-ray film, ligt het stroomverbruik op ongeveer 35 Watt. Het stroomverbruik van de videokaart kan zelfs tot 0 Watt gebracht worden, als er gebruik wordt gemaakt van HybridPower van Hybrid SLI. Bij Hybrid SLI combineer je de rekenkracht van een losse videokaart, bijvoorbeeld de GTX 280, samen met een geïntegreerde videokaart van een nVidia-chipset, bijvoorbeeld de nVidia nForce 780a. Bij 2D- en simpele 3D-klusjes kan de losse videokaart helemaal uitgeschakeld worden. Het verbruik loopt dan terug naar 0 Watt. Als er zwaardere 3D-berekeningen gemaakt moet worden, bijvoorbeeld bij een game, dan neemt de losse videokaart het over. Om van Hybrid SLI en HybridPower gebruik te kunnen maken, moet je wel een moederbord met een nVidia nForce-chipet met een geïntegreerde GeForce-videokaart hebben.

De GTX 260 en de GTX 280 presteren zoals verwacht allebei heel goed. De GTX 280 is overduidelijk de snelste single-GPU videokaart die momenteel te verkrijgen is. Het wordt nog beter: de GTX 280 is in veel gevallen sneller dan HD 3870 X2 die twee GPU’s aan boord heeft. Ook nVidia’s GeForce 9800 GX2 wordt regelmatig verslagen. De GTX 260 presteert natuurlijk wat minder dan de GTX 280. Maar ook dit blijft een zeer krachtige kaart. De GTX 260 presteert in bijna alle gevallen beter dan nVidia’s 9800 GTX. Ook de HD 3870 X2 van AMD wordt in sommige gevallen verslagen door de GTX 260. Vooral in hoge resoluties, zoals 1680 x 1050 en 1920 x 1200, is het gat tussen de GTX 280 en de gevestigde orde groot. Dit biedt perspectieven voor zeer complexe games in de toekomst. Niet alleen in games presteren de videokaarten goed in games, ook bepaalde traditioneel voor de CPU bestemde taken handelen de GTX-kaarten heel snel af. Echter, programmeren voor videokaarten is lastig. Met DirectX of OpenGL is programmeren voor een videokaart goed te doen, maar talen die gebaseerd zijn op C+ of C++ kunnen maar moeilijk een GPU aansturen.

Dit is één van de redenen waarom het lange tijd stil is geweest op het gebied van GPU’s inzetten voor dagelijkse taken en toepassingen. Dit laatste heet in jargon General Purpose GPU (GPGPU). nVidia heeft het probleem met de programmeertechnieken opgelost door CUDA te ontwikkelen. CUDA staat voor Compute Unified Device Architecture en is een API die het programmeurs mogelijk maakt om 3D-chips aan te sturen met programmeertalen die gebaseerd zijn op het bekende C+ of C++. Programmeurs kunnen nu vrij eenvoudig software schrijven voor GPU’s. Volgens nVidia is CUDA het begin van een nieuw tijdperk, waarin steeds meer taken overgenomen zullen worden door de GPU. Om dit te bewijzen kwam nVidia met software die CUDA-enabled is. Een voorbeeld is BabaDoom Media Converter, die dus gebruik gemaakt van CUDA. Dit programma gebruikt dus de rekenkracht van de GPU, en laat de CPU links liggen.

Er zijn op internet verschillende tests verschenen, waarbij verschillende High Defintion-bestanden omgezet werden naar H.264 indeling, bijvoorbeeld naar het MP4-formaat. Dit klusje kan door de CPU en door de GPU geklaard worden. De GPU doet dit gemiddeld 6 x zo snel, en in sommige gevallen kan dit verschil nog meer worden! En let op, 6 x zo snel als één van de snelste processors van Intel die er nu zijn. En hier blijft het niet bij, nVidia is in samenwerking met Adobe van plan om verschillende Adobe-programma’s, zoals Photoshop en Premiere, geschikt te maken voor CUDA. Hierdoor kunnen deze programma’s sneller bewerkingen uitvoeren. Dit belooft uiteraard veel voor de bewerking van HD-video.

De GTX 280 en de GTX 260 zijn allebei zeer krachtige kaarten. Zeer complexe games, zoals Crysis en World in Conflict beginnen een makkie te worden voor de GTX 280. Voor gameontwikkelaars is dit natuurlijk ook goed nieuws, door deze resultaten kunnen er in de toekomst nog complexere en zwaardere games uitgebracht worden. De kaarten presteren ook op het gebied van GPGPU zeer goed. Door het door nVidia ontwikkelde CUDA zijn er toepassingen en bewerkingen die door GPU’s veel sneller uitgevoerd kunnen worden, dan door de CPU’s. Dit is iets wat we zeker terug gaan zien in de toekomst. Dit is het eerste waaruit de dubbele persoonlijkheid blijkt, het tweede punt is de prijs en het stroomverbruik. De prestaties zijn fantastisch, maar mede omdat nVidia nog niet overgestapt is op 55 transistors en nog steeds werkt met een 65nm-procedé , is de GT200 een grote chip geworden. En een grote en krachtige chip slurpt veel stroom. Het stroomverbruik van zowel de GTX 260 als de GTX 280 is hoog. Ook de prijs is niet laag te noemen. Voor de GTX 280 bijvoorbeeld, betaal je ongeveer 550 euro. Dit is weer een andere persoonlijkheid van de GTX 280. Het is een kaart waar je van moet houden. De keus is aan jou.

Het interview

Door: XP_PC

Deze maand opnieuw een interview. En niet zomaar een interview maar twee “live” interviews vanaf de Helpmijdag. Als eerste komt DillonDarko aan bod.

Welkom op deze Helpmijdag, Dillon! We beginnen met een kleine algemene introductie voor degene die jou nog niet kennen. Vertel eens iets over jezelf.
Ik ben Dillon Kamp, 13 jaar oud en woon in Hellevoetsluis. Ik doe nu 1VWO op school. Tevens heb ik de “LEGO-PC” gemaakt die sommigen van jullie al kennen.

De LEGO-PC staat nu voor ons. Kun je er iets over vertellen? Waarom je hem hebt gemaakt en wat er in zit?
Ik heb al een tijd geleden een paar onderdelen van de reserve-pc van mijn opa gekregen. Toen heb ik gezocht op Marktplaats voor een kast, maar kon daar niet in slagen. Toen ik mijn kamer aan het opruimen was, kwam ik een paar dozen lego tegen. Technisch lego, gewone lego, Jackstone, enz. Opeens schoot me te binnen dat ik de onderdelen in LEGO kon inbouwen. Plastic geleidt immers niet, dus dat was geen probleem. De specs zijn niet veel, maar genoeg voor een web- en bestandsserver, hier gebruik ik de pc dan ook voor. CPU: Intel Celeron 500MHZ. Mobo: Compac Spare Moederbord. HDD: 1x 20GB Seagate U10. CD-ROM: LG 52X. Verder hangt er normaal gesproken geen monitor of toetsenbord aan, omdat het een server is.

Kijk eens aan, een echte creatieveling dus! Welk besturingssysteem draai je hier op?
De LEGO-PC draait momenteel op Ubuntu 8.04 ''Hardy Heron'' Server, en dat gaat prima.

Ubuntu, een Linux distributie dus. Ben je een beetje thuis in Linux?
Ik ben zeker thuis in Linux. Ik ben toentertijd eens begonnen met het installeren van OpenSuSE 10.2. Dit wilde maar niet lukken, dus toen ben ik overgestapt op Ubuntu 7.04. Dit draaide, op enkele driver conflicten na (deze waren overigens met een beetje Googlen opgelost), volledig stabiel. Sindsdien Ubuntu als hoofd-Linux, Distributies zoals Slackware, MCNLive, Kubuntu e.d. volgden vrij snel. Het enige nadeel is dat je niet alle software hapklaar kan downloaden, maar dat je het zelf even moet compileren. Verder krijg je er een hoop voor terug.

Je bent 13 jaar oud, hoelang ben je eigenlijk al met computers bezig en hoe en wanneer was je allereerste ervaring?
Ik ben al bezig sinds mijn 4e jaar. Destijds speelde ik op een redelijke PIII 533MHZ met ik meen zo'n 384MB geheugen allerlei kleine spelletjes. Daarna van mijn opa een PII PC met Windows 95 gekregen. Was ook bloedsnel, en daar heb ik een hoop tijd mee doorgebracht. Toen heeft m'n pa een grote investering gedaan: Een P4 2.8 GHZ Northwood met 512MB RIMM (PC3200). Deze heb ik nu nog staan, dan wel overgeklokt naar 3.06 GHZ. Daarna heb ik een peperdure game-laptop van mijn ouders gehad, een 1.73 GHZ Core 2 Duo met 1GB DDR2. Dit heb ik pas voor de HMD nog geüpgrade naar 4GB DDR2-800. Na de laptop kwam deze Celeron (oude reserve-pc van mijn opa) met mijn opa mee. Daarna nog een kant en klare PIII 550 MHZ gekregen (ook van opa), waar ik trouwens plannen voor heb om deze in de LEGO-case in te bouwen. En nu net krijg ik van Harry Snor een PIII 800MHZ met 512MB SD-RAM erbij. Nog bedankt trouwens.

Dit is jouw eerste keer op een Helpmijdag. Hoe vind je het hier?
Ja, helemaal geweldig. De eerste indruk vond ik nou niet zo, maar op het moment dat ik Mumzel hoorde zeggen dat ze 'Dillondarko' opzocht op de grote tafel verscheen de glimlach al. Een hoop gepraat ging voorbij, en het werd steeds gezelliger. Maar ik weet zeker dat ik volgend jaar weer kom.

Hoe ben je überhaupt op Helpmij.nl terecht gekomen en wat is de motivatie voor jou om te blijven?
Ik had wat probleempjes met Windows XP op mijn Pentium 4. Het beest wou niet meer starten, dus ik gezocht op Google. Ik was totaal niet bekend met forums, alleen het begrip al snapte ik niet. Na even googlen zat ik in het archief van helpmij te bladeren, tot ik een verkeerde link aanklikte. Ik kwam op een prima verzorgde site met dito antwoorden op de vragen die gesteld werden (ik meen sectie hardware). Toen een tijd gebladerd, en eind April geregistreerd. Daarna heb ik wat mensen geholpen met hun probleem, tot ik zelf een vraag had m.b.t. een weggevallen DVD drive in mijn laptop. Dit bleek snel en vooral vriendelijk opgelost te zijn. Sindsdien vrij actief gebleven op het forum, al merk ik nu wel dat ik meer dingen lees dan dat ik antwoord op de vragen. En nu ben ik er nog steeds.

Hoeveel tijd besteed jij aan de pc?
Heel veel, uren kan ik niet echt zeggen. Maar ik doe wel meer dan de gemiddelde gebruiker die alleen z'n mail leest en wat op Marktplaats rondsnuffelt.

Wat is je favoriete software?
Favoriete software... Free Download Manager voor de downloads, Pidgin (Linux) voor het chatten, Infrarecorder voor het branden van CD/DVD (naar aanleiding van handleiding van Helpmij.nl), en verder gebruik ik Everest Ultimate vrij veel.

De grootste computerblunder die jij ooit hebt begaan is…
De grootste blunder die ik ooit gemaakt heb is het verpesten van een dualboot tussen Vista en XP. Achteraf was dit met VistaBootPro snel op te lossen.

Welke vraag heb ik niet gesteld, maar had ik wel moeten stellen? En wat is je antwoord hierop?
De vraag: En kom je op de volgende HMD ook een workshop LEGO-PC bouwen geven? Antwoord: Als daar animo voor is, jazeker!

Dillon, bedankt voor dit verhelderende interview!

Ons tweede interview is ook vanaf de Helpmijdag en werd afgenomen bij Pmeijne, ook wel bekend als Peter.

Welkom op deze Helpmijdag, Peter! We beginnen met een kleine algemene introductie voor de gene die jou nog niet kennen. Vertel eens iets over jezelf.
28 Jaar jong. Mijn hobby is toch wel spelen met computers, kom alweer heel wat jaartjes op helpmij.nl. Vooral in de chat natuurlijk. Ik ben systeembeheerder, dus ook in mijn werk kom ik genoeg computers tegen. In m'n vrije tijd doe ik ook nog aan hardlopen en fietsen. Ik heb Bedrijfskundige Informatica gestudeerd. Ben MCSE 2000/2003 en ben bezig met mijn CCNP (red: Cisco certificering).

Een hele simpele vraag: waarom ben je hier?
Voor de gezelligheid natuurlijk, wat anders ;-).

Is dit je eerste Helpmijdag?
Nee, ik ben alle helpmijdagen (en chatmeetings) geweest, behalve de eerste. Toen kon ik helaas geen vrij krijgen.

Je hebt het over chatmeetings. Wat sommigen van de lezers zullen weten is dat je lid bent van de Chatcommissie. Kun je hier iets over vertellen? Hoe ben je hier bij gekomen, etc?
Ik ben in 2001 op Helpmij geregistreerd. Ik zat toen nog op school, en had daardoor nog alle tijd van de wereld. We zaten daar meestal met een vaste groep, waarvan bijna iedereen naar de Helpmijdag ging. De eerste helpmij-dag was zo goed bevallen dat een paar geen zin hadden om nog een jaar te moeten wachten om elkaar te zien. Daarom werd er een chatmeeting bij mumzel gepland. Toen kon ik wel vrij krijgen gelukkig.
Uiteindelijk ben ik daar chatmoderator geworden, en later is de chatcommissie opgericht en heb ik me aangeboden om daarin 'zitting' te nemen. De chatcommissie stelt de chatmoderators aan, en heeft de chatregels opgesteld. En wij bepalen of iemand een langere termijn ban 'verdient' bij wangedrag. Een beetje de organisatie over de hele chat dus. Al zal dat met de nieuwe structuur natuurlijk iets anders worden. Maar daar krijgen we straks nog een presentatie over van Maestro12.

Wie zit er achter “Pmeijne”? Wat voor werk of opleiding doe je?
Ik ben systeembeheerder voor een bedrijf dat doet in financiële informatie. Van de krantenpagina's in bijvoorbeeld de telegraaf, tot complete database voor banken als Binck. Dit doen we in wisseldienst met een team van 4 mensen. Daarin is mijn specialiteit het netwerk en het beheer van de datastromen.
Maar in principe pakken we alles op wat er voor onze voeten komt
En daarnaast ben ik dus bezig met een studie voor CCNP. Dan moet ik bijna alles weten over cisco apparatuur en netwerken.

Als jij computers positief moest omschrijven in minder dan 25 woorden, hoe zou je dat dan doen?
Een uitdagend systeem van logica, dat heel veel voor je kan doen maar soms toch onlogisch werkt.

De website die iedereen gezien moet hebben is...?
chat.helpmij.nl natuurlijk ;-).

Wat voor een computer heb je zelf? En waar gebruik je deze vooral voor?
Ik heb zelf een laptop (AMD64 3200+ 1GB ram. Desktop Quadcore, 4 GB geheugen.) die ik het meest gebruik. Daarnaast nog een desktop computer die veel te weinig aan gaat. Daarnaast heb ik nog wat 'servers', welke ik heb gebruikt voor m'n studie en om mee te spelen.

De grootste computerblunder die jij ooit hebt begaan is…
In het oude dos tijdperk weleens vanuit c: een dir a: gedaan, en toen een delete *.* gedaan. En weleens op afstand een server of router het ip-adres aangepast en dan op enter drukken, je realiseren dat dat niet zo slim was en dan er dus niet meer bij kunnen. Maar gelukkig nog nooit iets gedaan dat ik niet zelf heb kunnen herstellen .

Welke vraag heb ik niet gesteld, maar had ik wel moeten stellen? En wat is je antwoord hierop?
Wat ga je straks allemaal nog meer doen? Straks eerst de presentatie over wifi-beveiliging bekijken, en natuurlijk de barbecue. En nog even in het zonnetje bijpraten met de bekenden en 'onbekenden' van helpmij.nl.

Peter, bedankt voor dit verhelderende interview!

De functie SOMPRODUCT.	Door: CorVerm
Van Eric Winters kregen we vorige maand de terechte opmerking dat in de oudere versies van Excel in plaats van de functie SOMMEN.ALS() (voor Office 2007) de functie SOMPRODUCT() gebruikt kan worden. Een volkomen terechte opmerking. Vandaar dat we nu aandacht besteden aan de functie SOMPRODUCT(), we doen dat aan de hand van hetzelfde voorbeeld. Overigens was het de bedoeling om in de vorige nieuwsbrief een nieuwe functie voor Office 2007 te bespreken, maar elke suggestie die bij ons binnenkomt is een mooie aanleiding om uitgebreider op de zaak in te gaan. Bij deze dus. Voordat we aan de slag gaan met SOMPRODUCT() eerst een aanvulling op de formules die we de vorige keer hebben besproken. Ook in de functie SOMMEN.ALS() kun je gebruik maken van een celadres, al was het eerlijk gezegd wel even puzzelen voordat de oplossing gevonden was. Nog eerlijker gezegd moet ik Repush bedanken voor de oplossing. Als je de onderstaande tabel maakt in Excel (2007 dus) en je plakt de formule =SOMMEN.ALS(C4:F4;C6:F6;MAX(C6:F6)) in H12 krijg je dezelfde uitkomst als in H9, met in H13: =SOMMEN.ALS(C4:F4;C6:F6;">"&H2;C5:F5;">"&H4) krijg je dezelfde uitkomst als in H10. Het betreft dezelfde formules als die van de vorige keer maar nu met celadressen, en de formule is daarmee dynamisch gemaakt. Wel zo makkelijk. . Je zou SOMPRODUCT() kunnen vergelijken met SOM.ALS() met als grote verschil dat je met de laatste functie slechts een criterium kunt gebruiken en met SOMPRODUCT() kun je tot 30 (Excel 2003) en in Excel 2007 tot 255 criteria gaan. SOMPRODUCT() is dus een uitgebreidere broer van SOM.ALS(). De opbouw van deze functie is: = SOMPRODUCT(matrix1;[matrix2]…….), maar er is meer mogelijk met de functie, zoals in bovenstaand voorbeeld te zien is. Daar wordt de functie gebruikt voor het zoeken op meerdere voorwaarden en omvat een matrix. Ter verduidelijking nog een aantal voorbeeldjes maar dan inderdaad als de grote broer van SOM.ALS(). . Het tweede voorbeeld heeft twee bereiken (matrices). De getallen uit de kolommen B en C zijn in kolom D met elkaar vermenigvuldigd met in H9 staat de som van die uitkomsten. Je kunt die berekening echter in een keer maken met de formule zoals in A9 is weergegeven. Deze formule vermenigvuldigt twee of meer matrices met elkaar en berekent daarvan de som. . In ons derde voorbeeld kijken we hoeveel pennen Jan verkocht heeft en het aantal potloden die door Kees verkocht zijn. Daarvoor gebruik je onderstaande formules, met of zonder celadres. In K11 de formule: =SOMPRODUCT(--(I3:I8="jan");--(J3:J8="pen");K3:K8) Of met celadressen: =SOMPRODUCT(--(I3:I8=M2);--(J3:J8=N2);K3:K8) In K12: =SOMPRODUCT(--(I3:I8="kees");--(J3:J8="potlood");K3:K8) Of met celadressen: =SOMPRODUCT(--(I3:I8=M3);--(J3:J8=N3);K3:K8) Aan deze formules valt direct iets op, dat zijn de - - (min min) tekens. In zoverre is het gebruik van deze operator (double unary operator) logisch omdat ook Excel niet met tekst kan rekenen. Waar het op neerkomt is dat Excel de argumenten WAAR en ONWAAR om kan zetten naar enen en nullen. Zijn de argumenten WAAR dan wordt dat vertaald in 0 (nul), in geval van ONWAAR naar 1. Is dat gebeurd dan kan Excel verder rekenen met de aldus verkregen enen en nullen. Vandaar dat we deze operator nodig hebben om dit doel te bereiken. Dat “proces” kun je nader bekijken door de formule te evalueren door in Excel 2003 naar het menu Extra > Formules controleren > Formule evalueren te gaan. In Excel 2007 neem je de tab Formules > Formules controleren en klikken op de knop Formule evalueren. Het volgende voorbeeld is de evaluatie van K26 (Kees en potloden). We laten twee stappen zien wat voor de duidelijkheid voldoende is. Even er bij vermelden dat in K26 de formule =SOMPRODUCT(--(I3:I8=M3);--(J3:J8=N3);K3:K8) staat. Als je op de knop formules evalueren hebt geklikt zie je in het venster de formule staan met als uitkomst =Kees. Klik op de knop Evalueren en de gevonden waarde uit het opgegeven bereik (I3:I8) worden getoond. Zoals gezegd kan Excel daar niks mee, althans niet mee rekenen. . De eerste stap van de evaluatie, de namen worden getoond. Let op dat aan het eind van de evaluatie de conclusie is getrokken dat het om Kees gaat (=Kees). . Na nog een klik op de op de knop Evalueren is de volgende fase in beeld. De namen zijn “omgezet” naar WAAR en ONWAAR. De derde fase geeft weer dat WAAR en ONWAAR zijn omgezet naar enen en nullen en daar kan Excel mee uit de voeten en voert de berekening uit. Tijdens de evaluatie kun je, als daar aanleiding toe is, op de knop Overstappen klikken om nadere informatie of zelfs een “tussenuitslag” te zien. De knop zal, in geval overstappen mogelijk is, geactiveerd worden. Om weer met de evaluatie verder te gaan klik je op de knop Terugstappen. De formule opbouwen. Klik op de Fx knop die je vindt voor de formulebalk, en zoek de functie SOMPRODUCT. . Bovenstaande afbeelding geeft ONWAAR / WAAR weer in de Matrices 1 en 2 maar de uitkomst van de berekening is 0. Onderstaande afbeelding geeft het goede resultaat. . Ten slotte: zoek de verschillen in beide afbeeldingen.

Verslag Helpmijdag 2008	Door: XP_PC
Een “good old Helpmijdag!” of “met hoeveel Helpmijers zet je een WiFi op?” Even een Flashback: we gaan terug naar 11 juni 2007. Ik zit het verslag te tikken van de Helpmijdag 2007 en heb het gevoel dat ik dat al eens gedaan had. En deels klopte dat ook wel. Ik had het verslag van de Helpmijdag ‘07, ‘06, ‘05 en ‘03 immers ook gemaakt. Maar iets klopte er niet: er waren veel overeenkomsten. Er waren weinig mensen en iedereen vond, net als het jaar daarvoor, dat het beter moest. Beter, groter en mooier. De enquête die gehouden was naar aanleiding van de Helpmijdag van 2006 leverde ook niet erg veel op. Daar moest nu echt verandering in komen. Dat is de reden dat op 14 juni een nieuwe Helpmijdag commissie het licht zag. Deze commissie borrelde over van de ideeën om van de Helpmijdag 2008 een spetterende dag te maken! Een Helpmijdag zoals hij hoort! Een Helpmijdag zoals… zoals hij vroeger was. Ja, dat was de wens! Een goede ouderwetse Helpmijdag. Met veel volk, een hoop geklets, gezelligheid en wat te doen. Het was nog vroeg in het jaar maar desondanks vonden er achter de schermen al stevige discussies plaats. Deze keer zou alles anders gaan: deze keer werd alles opnieuw bekeken en desnoods veranderd. De locatie werd onderzocht, de catering en de activiteiten gadegeslagen. Ook de promotie en de aandacht op het forum werden niet vergeten. Zoals dat gaat met enthousiaste plannen werd het na een tijdje rustiger, tot maart 2008. De gekozen datum begon te naderen en de “Helpmij-machine” ging weer op volle kracht werken. Inmiddels werden er zaken definitief gemaakt, de datum en locatie waren bekend en ook de activiteiten kregen vorm. Tot nu toe zag alles er goed uit en moest het goed gaan komen. En of het goed kwam. Het was inmiddels 06 juli 2008. De dag vóór de Helpmijdag. Omdat er sprake van was dat er misschien gegamed zou worden heb ik nog enkele installaties naar mijn laptop gedownload voor het geval dat. Ik stelde de TomTom alvast in, legde mijn Helpmij t-shirt apart en stopte een Wireless Access Point in mijn tas zodat we draadloos internet zouden hebben. Daarna mijn bed in en morgen er vroeg weer uit. De volgende morgen gebroken met mijn eigen traditie: niet met de trein maar met de auto rond 09.00 uur vertrokken richting Utrecht. Het ritje is voor mij een kleine 50 minuutjes rijden dus dat is goed te doen. Toen ik aankwam was er een klein ploegje net klaar met alle voorbereidingen zoals het inrichten van de ruimte. Het waren voor mij de vaste gezichten van onder andere Crash, Peer2, Maestro12 en Held. Vervolgens werd ik door Puppie verwelkomd met mijn cadeautje van de jarige vereniging. Een Helpmij-pen, Helpmij-kladblok en Helpmij-muisLED. Ik bedank Puppie hiervoor en scharrel door de ruimte om de boel even te verkennen. Ik pakte het Access Point uit mijn tas en plaatste deze bovenop de al aanwezige switch. Vervolgens even een kopje thee met een appel.nl gepakt. Wat mij betreft een goed begin: laat die Helpmijdag maar komen. WiFi, best lastig nog.. Langzaam maar zeker begonnen er wat mensen binnen te druppelen. De ruimte was officieel open vanaf 10.00 uur maar om 10.45 zou de ledenvergadering plaats vinden. Tijd voor mij om even uit te vinden of de WiFi al werkte. Dit bleek niet het geval. Na wat proberen bleek er geen spanning op het apparaat te staan terwijl de stekker er wel in zat. Dit probleem was snel opgelost: de stekkerdoos zelf moest ook nog in het stopcontact. Daarna was het euvel snel.. owhnee: het was niet opgelost. Er was geen signaal. Anderen kwamen even langsneuzen met de PDA, SmartPhone of laptop maar ook zij hadden geen signaal. Vervolgens allerlei zaken uitgeprobeerd waaronder het veranderen van de instellingen en het herstellen van de fabrieksinstellingen. De LED’s knipperden vol enthousiasme maar er was geen WiFi. Onderwijl even bijkletsen met wat andere Helpmijers en de binnengekomen mensen begroeten. Inmiddels was het tijd geworden om naar de ledenvergadering te gaan. Ik liet de WiFi voor wat het was en begaf mij met de rest van de groep naar het zaaltje bovenin de ruimte. Voor de informatie die besproken is tijdens deze vergadering kunnen de verenigingsleden zich wenden tot de verenigingssectie op het forum waar de notulen zullen verschijnen. Na de vergadering was de Helpmijdag geopend voor iedereen. Tijd voor een nieuwe poging om de WiFi werkend te krijgen. Ondertussen begonnen meer mensen zich ermee te bemoeien en werden er adviezen gegeven om de zaak werkend te krijgen. Dit mocht helaas niet helpen. Vervolgens kwamen DotS en renevanh, welke een demonstratie WEP-beveiliging hacken zouden geven, er aan met hun eigen Acces Point. Dit bleek exact hetzelfde model te zijn en het leek erop dat zij met hetzelfde virus besmet raakte. Wat zij ook probeerden: er kwam geen degelijk signaal van een van beide Access Points. We waren nu op een punt aanbeland waar zes mensen zich bezig hielden om een draadloos netwerk op te zetten en twee Access Points hun best deden om zich te blijven verstoppen. Uiteindelijk kwam Killermenace er bij toeval erachter dat wanneer we het kanaal veranderen van één Access Point ze beide tot leven kwamen, ondanks het feit dat ze alle twee al op een ander kanaal zaten. De dag komt op gang. Na veel pijn en moeite hadden we de WiFi draaiende en dat was net op tijd: in de verte kwam iemand aangelopen met een berg LEGO op een plank. “LEGO?” zul je misschien denken. Inderdaad: LEGO. Het was Dillondarko met zijn casemod. Een oude Pentium 2 die volledig ingebouwd was in een soort huisje van LEGO. Ook had hij een uitgave van de ComputerIdee bij zich waarin hij en zijn LEGO-mod vermeld staan. Al snel stond iedereen om de tafel heen te kijken terwijl Dillon behendig demonstreerde hoe hij met behulp van klepjes van LEGO de PC inschakelde en er vervolgens een Linux distributie over het scherm rolde. Voor Dillon en zijn vader was het de eerste keer dat ze aanwezig waren op de Helpmijdag en aan de aandacht die ze kregen zou het niet gaan liggen of het een geslaagde dag zou gaan worden. Langzaam aan druppelde er steeds meer Helpmijers binnen. Behalve de “ouwe trouwe” gezichten zoals we die elk jaar gewend zijn waren er dit jaar ook verassend veel nieuwe gezichten bij. Ondanks dat er zich een aantal personen hadden afgemeld zaten we toch met een groep van tegen de 40 man. Rond 12.00 uur hield Maestro12, de voorzitter van de vereniging Helpmij.nl, een presentatie over de toekomst van Helpmij.nl. Het belangrijkste onderwerp hierin was dat Helpmij uitgroeit van een gezellige vriendenclub tot een grote organisatie met inmiddels al 120.000 leden. De meeste personen waren hierbij aanwezig terwijl anderen zich beneden te goed deden aan nog een kopje koffie, een stukje appeltaart of een broodje kroket. Na de presentatie begon Harry Snor zijn voorbereidingen te maken voor de cursus “hoe bouw ik een PC”. Deze presentatie trok veel bekijks en het duurde niet lang of er stond een hele groep om de stand aandachtig te luisteren. Harry legde in duidelijke taal uit, uit welke onderdelen een PC bestaat en in welke volgorde deze ingebouwd dienen te worden. Hij had zowel verschillende nieuwe als oude computeronderdelen bij zich zodat hij duidelijk kon demonstreren hoe de zaken vroeger en nu in elkaar steken. Na het einde van de presentatie kreeg Dillondarko de door Harry gebouwde PC mee naar huis om hem zelf verder af te kunnen bouwen. Dillon was hier uiteraard zeer blij mee en veel mensen hadden wat opgestoken van de uitleg. De dag vorderde gestaag en veel mensen deden zich tegoed aan een pilsje, een glaasje cola of een broodje met het een of ander. Niet veel later konden de liefhebbers zich weer naar boven begeven voor een demonstratie WEP-beveiliging hacken, gegeven door DotS en renevanh. De twee heren lieten zien hoe gemakkelijk het is om een draadloos netwerk binnen te komen dat alleen beveiligd is met een WEP-sleutel in plaats van een modernere WPA-sleutel. Vervolgens lieten zij zien wat er gedaan kan worden wanneer men eenmaal toegang heeft tot het netwerk. Uit de zaal kwamen diverse vragen die zij bijna allemaal wisten te beantwoorden: al met al een duidelijke en informatieve presentatie. Na de presentatie liep men weer naar beneden en bleek het dat een aantal mensen zich aan het buigen was over een probleem PC. Een oudere Celeron ‘bak’ welke problemen leek te hebben met de harde schijf. De melding “insert system disk” pronkte op het scherm. Gelukkig zijn er op zo’n dag genoeg experts in de buurt dus het duurde niet lang of de PC werd professioneel onder handen genomen. Eerst een tripje door het BIOS en niet veel later lag de PC op de tafel met de buik geopend en werd er druk gesleuteld. De barbecue Terwijl er druk gesleuteld werd en/ of andere zaken plaats vonden, werden buiten de gasflessen, barbecues en vleesspiesen aangesleept. In plaats van de traditionele Helpmij chinees was dit jaar besloten om een Helpmij barbecue te houden. Niet iedereen had zich ook aangemeld voor de barbecue en aangezien alles vrijblijvend is vertrokken er inmiddels wat mensen richting huis. Anderen waren in eerste instantie niet van plan om te blijven maar vonden de sfeer dusdanig dat ze toch besloten mee te eten. Men kon de honger stillen met behulp van goed smakende shashlick’s, saté’s en andere vleesproducten. Voor de vegetariër waren er heerlijke garnalen en brood met salades aanwezig. Het duurde dan ook niet lang of de geuren zorgden ervoor dat de eerste mensen met bordjes en bestek aan kwamen lopen. In de tussentijd nog even een statusupdate plaatsen op het forum met foto en vervolgens nog een lepeltje satésaus opscheppen. Na de barbecue begon de Helpmijdag op zijn einde te lopen. Rond een uur of zeven ging een aantal mensen huiswaarts en er werd er door anderen nog rustig nagekeuveld. Nadat de grootste groep was vertrokken en we nog met zo’n tien man over waren hebben we Peer2 geholpen met het opruimen van het pand. Vervolgens hebben we nog een klein uurtje van het zonnetje genoten onder het genot van een drankje en een gezellige babbel. Rond negen uur was de koek echt op. De zon ging bijna onder en de meeste van ons moesten nog een aardig stukje rijden. Waar vrijwel iedereen het over eens was, was dat dit een Helpmijdag was zoals hij hoort. Een ouderwets gezellige. Een leuke, knusse. Met bekende gezichten maar ook met nieuwe koppen. Met activiteiten en een gezellige sfeer. Precies zoals het vroeger ook was. Na wat lovende woorden, en alweer tips voor de volgende Helpmijdag, onder elkaar namen we afscheid. We lieten Peer2 in een mogelijk licht beschonken toestand (hij wilde nog verbouwen en moest een bestelbus binnen zetten ;-)) achter en zo gingen ook de allerlaatste weer richting huis. Al met al: een dag als nooit tevoren! XP_PC PS: Alle presentaties en foto’s staan op de Helpmijdagsite (helpmijdag.helpmij.nl) zodat je snel een indruk hebt van wat je mogelijk gemist hebt!)

Mybee, een Nederlandse kinderbrowser

Door: profpc

Er is recent een nieuwe kinderbrowser uitgebracht. De browser heet Mybee, en het mooie aan dit programma is dat het in het Nederlands is. Het programma is ontwikkeld door stichting Mijn Kind Online die bestaat uit een samenwerking tussen Ouders Online en KPN. Dankzij de financiële bijdrage van KPN is het programma gratis.
Mybee is bedoeld om kinderen tot 11 jaar veilig en gemakkelijk te laten surfen op het internet. Ouders willen graag dat kinderen ongewenste sites niet te zien krijgen. Op de website van Mybee wordt een voorbeeld gegeven dat bijvoorbeeld een pornografische website vanzelfsprekend niet geschikt is voor kinderen, maar dat er ook websites zijn die op het oog kindvriendelijk zijn zoals www.spele.nl. Een leuke website, maar waar onder de oppervlakte commerciële activiteiten schuil gaan die niet door de beugel kunnen.

Om zulke websites tegen te houden maakt Mybee gebruik van een whitelist, dat zijn goede en kindvriendelijke websites, die kinderen kunnen bezoeken. Andere websites die er niet in voorkomen worden automatisch geblokkeerd. Er zijn twee soorten whitelist die je kunt instellen in Mybee. Ten eerste beoordeelt een deskundige redactie de eerste selectie van websites voor kinderen tot een jaar of elf. Maar ouders kunnen ook zelf websites beoordelen voor hun kinderen, en dat is waar Mybee zich, volgens Mijn Kind Online, vooral onderscheidt. Doordat ouders websites kunnen goedkeuren, kunnen zij zelf die websites toevoegen aan de whitelist. Dit is de tweede whitelist. Maar voordat het op de whitelist komt, wordt dit ook gecontroleerd door de reactie van Mybee om misbruik te voorkomen. Ook is er een leeftijdsgrens in te stellen voor websites. Mybee is eenvoudig te installeren en te gebruiken, je kunt het programma downloaden op deze website.

Met behulp van een wizard word je begeleid door de installatie. Als je bij de laatste stap het vinkje bij “Start Mybee” zet en op voltooien klikt, wordt Mybee gestart. Het kan zijn dat je firewall op de computer toestemming vraagt voor het programma Mybee. Geef het programma toestemming als de firewall hierom vraagt. Als het programma is opgestart krijg je meteen een installatie wizard te zien. Met deze wizard kun je makkelijk en snel accounts voor de kinderen toevoegen.

Klik op “Start” om de wizard te doorlopen. Nu wordt er gevraagd om een wachtwoord in stellen. Dit wachtwoord is alleen voor de ouders bedoeld. Met dit wachtwoord kun je later websites goedkeuren of verbieden, accounts aanmaken/wijzigen, kortom beheerdersrechten over Mybee. Hierna krijg je een scherm waar je accounts toe kunt voegen. Als je op de knop “Toevoegen” klikt, opent een scherm met allemaal mogelijkheden.

In dit scherm kun je de naam en leeftijd van het kind instellen. Dit is belangrijk, omdat er bijvoorbeeld websites zijn die alleen vanaf bijvoorbeeld 9 jaar geschikt zijn. Bij veiligheidsinstellingen kun je aanvinken welke whitelist je wilt gebruiken. Bij “Door een deskundige redactie beoordeelde sites” gebruik je de whitelist die alleen door de redactie zijn beoordeeld. Bij “Sites beoordeeld door andere ouders” gebruik je de whitelist die door ouders zijn beoordeeld, hoe meer ouders gebruik maken van Mybee, hoe groter de database met goede kinderwebsites wordt. Bij deze optie is er een onderscheid gemaakt in tolerante, gemiddelde en strenge ouders.
Ouders hebben een minimale leeftijd voor websites opgegeven. Bij de optie tolerante ouders kunnen kinderen meer websites bekijken. Bij gemiddelde ouders kunnen ze een gemiddeld aantal websites bekijken en bij strenge ouders minder websites. Er wordt ook een voorbeeld gegeven door Mybee: Bij www.spele.nl vinden tolerante ouders dat de website geschikt is vanaf 5 jaar, bij gemiddelde ouders 7 jaar en bij strenge ouders 9 jaar. Maar je kunt ook een vinkje zetten bij “Door mijzelf goedgekeurde websites”. Verder kun je opgeven of het kind mag downloaden, favorieten mag toevoegen of mag printen. Ook is de startpagina in te stellen.

De onderste knop is een handige optie. Bij “Snelkoppeling op bureaublad” kun je een persoonlijke snelkoppeling op het bureaublad maken, zodat kinderen hun eigen versie van Mybee kunnen opstarten met de daarbij behorende restricties. Dit heeft als voordeel dat bijvoorbeeld Jan met een leeftijd van 7 jaar een website niet mag bekijken, maar Lisa van 10 jaar wel.
Om te voorkomen dat kinderen toch op een ongeschikte website proberen te komen, door simpelweg een andere browser op de computer te gebruiken, kun je in de volgende stap andere browsers dan Mybee blokkeren. Zet een vinkje bij “Blokkeer andere browsers met een wachtwoord.” Mybee blokkeert de volgende browsers: Internet Explorer, Firefox, Netscape, Avant Browser, Mozilla, Opera en Windows verkenner. Om toch één van deze browser te gebruiken moet het wachtwoord van de ouder worden ingevoerd, gebeurt dit niet, dan wordt Mybee na een aantal seconden geopend.

In de volgende stap wordt er gevraagd om evaluaties te delen met ouders. Als je hier “Ja” aan vinkt, helpt je mee aan een grotere database met goede kinderwebsites met leeftijdadvies. In de volgende stap kun je kiezen welke account die je hebt aangemaakt van het kind, wilt activeren. In de volgende stap kun je op “Klaar” klikken en is Mybee helemaal ingesteld.

Als Mybee is opgestart zie je bovenaan allemaal knoppen, die je in een normale browser ook tegenkomt. Ook is er de knop “Mybee Portal”. Hier kun je als kind snel naar goede, leuke websites gaan speciaal voor kinderen. De websites staan onderverdeeld in Populair, Dieren, School, Games, Knutselen, Films, Muziek en Overige. Er zijn dus genoeg mogelijkheden.
Helemaal rechts bovenaan vind je ook de knop “Inloggen”. Deze is voor de ouders bedoeld om eventueel gebruikers te beheren, instellingen op te geven enzovoorts. Als een kind op een website komt die niet in één van de whitelist staan, kun je als ouders klikken op “Laat deze website nakijken door je ouders”, waar je dan de mogelijkheid hebt om de volledige of alleen dit gedeelte van de website goed te keuren en daarbij een leeftijdsadvies te geven.

Conclusie
Mybee is een leuke, eenvoudige browser voor kinderen. Mybee maakt gebruik van een whitelist, waaraan ook een leeftijdsgrens hangt. Zo kunnen websites voor jongere kinderen verboden zijn, maar voor iets oudere kinderen toegestaan zijn. Als ouder heb je zelf ook nog veel in de hand, want zelf kun je ook toestemming geven aan een website, die door de whitelist als minder geschikt wordt gezien. De achterliggende gedachte daarbij is dat je als ouder zelf nog het beste weet wat goed is voor je kind. Doordat Mybee gratis en in het Nederlands is, is het een prima optie om kinderen veilig het internet op te laten gaan.

HD 4850 en HD 4870: high-end prestaties voor een mid-range prijs

Door: Michael4446

Het is geen toeval: een week na de introductie van nVidia’s nieuwste kaarten, komt AMD op de proppen met iets nieuws. De HD 4850 en de HD 4870 kaarten om precies te zijn. AMD heeft haar strategie sinds de HD 38xx serie veranderd. Het bedrijf heeft het roer radicaal omgegooid. AMD en nVidia groeien steeds verder uit elkaar. De strategieën zijn bijna niet meer met elkaar te vergelijken. Natuurlijk, beide fabrikanten gaan voor maximale winst, maar de manier waarop ze dat doel pogen te bereiken is heel verschillend. nVidia gaat voor de beste prestaties en een hoog prijskaartje, AMD gaat juist voor een mooie videokaart met een laag prijskaartje. Als nVidia een nieuwe serie videokaarten lanceert, is het bijna altijd hetzelfde liedje: eerst worden de high-end modellen uitgebracht, daarna wordt een deel van de rekenkracht uitgeschakeld en komende mid-range modellen op de markt, en als laatst worden er nog een paar budgetkaarten ontwikkeld. AMD gaat niet meer voor de performancekroon, maar wil koning worden van de prijs-kwaliteitverhouding. Het bedrijf heeft hiervoor met de HD38xx serie een goede eerste stap gezet. Het middensegment krijgt van AMD het meeste aandacht. Ook probeert AMD de prijskaartjes zo laag mogelijk te houden. Dit heeft tot gevolg dat de nieuwe topkaart, de GTX 280, van nVidia de onbetwiste nummer één blijft, maar stevig concurrentie zal krijgen van de nieuwe videokaarten in de HD 48xx serie.

AMD heeft namelijk kort geleden haar nieuwe videokaarten gelanceerd. De HD 4870 is het nieuwe vlaggenschip van het bedrijf, maar het kleinere broertje, de HD 4850 gooit ook hoge ogen. Uit verschillende benchmarks blijkt namelijk dat AMD met de nieuwe videokaarten een heel nieuwe impuls aan het fenomeen prijs-kwaliteitverhouding, of in dit geval: de prijs-/prestatieverhouding. De HD 4850 is namelijk aan te schaffen voor zo’n 150 euro, en de HD 4870 is te koop voor ongeveer 220 euro. Dit zijn allebei, zeker in vergelijking met nVidia’s prijzige kaarten, mid-range prijzen maar de prestaties van de kaarten kun je gerust high-end noemen. Hoe dat AMD dat toch? Aantrekkelijk geprijsde videokaarten produceren, die toch voldoende performance leveren? Het geheim zit ‘m in de nieuwe GPU die AMD heeft ontwikkeld. De RV770, de opvolger van de RV670 die gebruikt werd voor de HD 38xx serie, is een nieuwe chip met een nieuwe architectuur. Dit laatste wil zeggen dat de chip anders werkt, maar vooral dat interne zaken anders met elkaar communiceren, anders ingedeeld of anders geplaatst zijn. Kortom, de verschillende onderdelen van de GPU werken op een andere manier met elkaar samen. De GPU, de basis, het fundament voor de videokaart, werkt op een andere manier. Maar niet alleen de architectuur is veranderd, AMD heeft ook over de schutting gekeken en heeft bij nVidia gezien dat het vergroten van de chip tot een stuk betere prestaties kan leiden.

De RV770 is dan ook fysiek gezien een grotere chip. De totale oppervlakte van de RV770 is groter dan de RV670. Dit heeft natuurlijk ook gevolgen voor het stroomverbruik, zoals we later zullen zien. Maar AMD heeft er alles aan gedaan om het stroomverbruik tot een minimum te bepereken. En relatief gezien, ten opzichte van voorgaande chipsets, biedt de RV770 veel GigaFlops per Watt. Dit laatste is een nieuw wapen dat door AMD veelvuldig wordt ingezet. Volgens AMD zijn de prestaties per vierkante millimeter van de RV770 wel 2 x zo goed als bij de twee generaties oude HD 2900. En de HD 4800 videokaarten zouden zelfs per Watt 4 x zoveel prestaties bieden.

De RV770 is een krachtige GPU, maar hoeft niet zo gigantisch groot te worden als de GT200 van nVidia, omdat AMD sinds de HD 38xx serie overgestapt is op 55nm-technologie. De GT200 is nog steeds geproduceerd op een 65nm- procedé, en is zodoende groter. De kleinere transistors van de RV770 leveren meer prestaties per Watt op, dan de GT200, simpelweg omdat de GT200 meer stroom verbruikt. Om de prestaties ten opzichte van de RV670 te verbeteren, heeft AMD de RV770 zoals gezegd groter gemaakt, maar ook intern verbeterd. Het oppervlakte van de chip is gestegen van 190 mm² naar 260 mm². Door deze oppervlaktevergroting is het aantal transistors ook toegenomeen: van 666 miljoen naar ongeveer 956 miljoen.

Volgens ATI stijgen de prestaties echter relatief gezien meer dan het oppervlakte en het aantal transistors. AMD laat graag zien dat de HD 4850 een rekenkracht heeft van 1 teraflop. Flops staat voor floating point operations per second, en is een eenheid om de theoretische rekenkracht van een chip aan te geven. Zo’n los getal zegt misschien weinig, maar als je een vergelijking maakt met één ’s werelds snelste processors, dan besef je de werkelijke kracht van 1 teraflop. Intels QX9650 blijft namelijk steken op ‘’slechts’’ 96 GigaFlops.

We weten nu dat AMD de chip fysiek groter heeft gemaakt. Dit heeft zich geuit in het oppervlakte van de chip en in het aantal transistors dat zich in de chip bevindt. AMD heeft het aantal unified shaders, door AMD ook wel stream processing units genoemd, verhoogd tot 800. De RV670 had er slechts 320 tot de beschikking. AMD heeft deze 800 shaders opgedeeld in groepen van 5 shaders. Die 800 zijn ook opgedeeld in 10 groepen van 16 SIMD cores. Deze kun je vergelijken met nVidia’s Streaming Multiprocessor (SM) en is in feite een groep shaders met een hoeveelheid eigen geheugen. De 800 shaders zijn dus opgedeeld in 10 cores, die dus bestaan uit 16 blokken met 5 shaders. Doordat elke core een eigen geheugen heeft, 16 kB om precies te zijn, kunnen shaders snel data naar elkaar verzenden. Dit is lokaal geheugen dat sneller werkt dan verder weg gelegen caches. Dit trucje heeft AMD ook uitgehaald bij de texture units. Dit zijn ook onderdelen van de GPU, en de texture units berekenen de grootte van een object en draaien dit object dat aan een bestaand 3D-figuur moet worden toegevoegd. Veel texture units betekent dat de videokaart razendsnel nieuwe beelden kan tekenen. Het trucje van AMD heeft weer te maken met lokaal geheugen. Want per groep van 4 texture units is er weer lokaal geheugen beschikbaar, in dit geval L1 texture cache, voor onderling dataverkeer. Deze 10 blokken L1 cache zijn met elkaar verbonden door 4 grotere stuken L2 cache en die zijn weer met elkaar verbonden door de geheugencontroller. Zo blijkt dat alle rekeneenheden van de GPU snel en op een goede manier met elkaar moeten samenwerken, om een snelle chip af te leveren. Deze hele manier van onderlinge communicatie en de locatie van onderdelen van de GPU, wordt nu de architectuur genoemd.

Een andere belangrijk punt van de nieuwe RV770 chip is de nieuw ontworpen geheugencontroller. Met deze nieuwe geheugencontroller kan het bloedsnelle GDDR5 geheugen gebruikt gaan worden. Met het nieuwe geheugen, dat alleen op de HD 4870 gebruikt gaat worden, moeten hogere doorvoersnelheden gehaald kunnen worden. Dit is voor AMD ook wel nodig, omdat de geheugencontroller 256 bit is, terwijl de nieuwe GTX-kaarten van nVidia allemaal een 512 geheugencontroller hebben. Door GDDR5 geheugen te gebruiken, ligt het geheugenbandbreedte nog vrij dicht op dat van de GTX 260. Ook de architectuur van de geheugencontroller is door AMD geoptimaliseerd. Ook hier heeft AMD onderdelen die van elkaar afhankelijk zijn, zo dicht mogelijk bij elkaar geplaatst. Door deze optimalisaties kan de theoretische geheugenbandbreedte zoveel mogelijk gehaald worden.

GDDR5 brengt op een ander vlak ook nieuwe mogelijkheden met zich mee: het bevat namelijk een foutcorrectie. Door deze functie hoeft de videokaart minder vaak vast te lopen als het geheugen te ver overgeklokt is. De foutcorrectie herkent het vastlopen van het geheugen, en vraagt de gewenste data uit het geheugen opnieuw aan. Hierdoor hoeft de videokaart niet vast te lopen, en hoeven bijvoorbeeld games ook niet vast te lopen. Ook worden door GDDR5 de geheugentimings bij het booten van de computer optimaal ingesteld, zodat hogere overklokresultaten behaald kunnen worden.

Wat betreft 3D-mogelijkheden van de RV770 is er ten opzichte van de RV670 maar weinig veranderd. Dat hoeft ook niet, want de HD 4800 videokaarten ondersteunen alle broodnodige technologieën die er zijn. Het Shader Model 4.1 is daar een voorbeeld van, alsook DirectX 10.1. Het laatste woord is over dit laatste nog zeker niet gezegd, want nVidia en AMD beweren allebei andere dingen als het aankomt op het nut van versie 10.1. Volgens nVidia hebben gameontwikkelaars gemeld dat DirectX 10.1 niets is om rekening mee te houden, terwijl ATI beweert dat DirectX 10.1 voor een flinke prestatiewinst kan zorgen en AMD meldt ook dat gameontwikkelaars binnen afzienbare tijd met games zullen komen die geschikt zijn voor versie 10.1. AMD is sinds korte tijd ook bezig met physics, het bedrijf mag gebruik maken van de API van Havok.

nVida zit trouwens ook niet stil op het gebied van physics, zij heeft laatst Ageia PhysX overgenomen, sinds jaar en dag de tegenhanger van Havok. AMD heeft aangekondigd voor het eind van het jaar met drivers te komen, waar ondersteuning voor Havok zit ingebakken.

Een ander punt waarop nVidia en AMD elkaar beconcurreren is GPGPU. Dit staat voor General Purpose GPU en betekent dat de GPU voor meer taken dan alleen 3D-graphics geschikt is. Beide bedrijven investeren veel in GPGPU en hebben hun eigen programma’s en technologieën. GPGPU wordt door AMD bijvoorbeeld Stream Computing genoemd.

AMD doet al lang mee op dit vlak, en heeft ook bij de RV770 weer verbeteringen aangebracht om applicaties die niet met 3D werken, sneller te laten werken onder de GPU. Zo is de architectuur wat aangepast, door bijvoorbeeld meer lokaal geheugen in de SIMD cores te plaatsen en de geheugencontroller te optimaliseren voor korte en soms afgebroken lees- en schijfactiviteit. Deze lees- en schrijfacties zijn bij games continu nodig, terwijl dat niet het geval is bij applicaties die zonder ingewikkelde 3D-objecten werken. Volgens AMD presteert de RV770 op het gebied van GPGPU een stuk beter dan zijn voorganger, en ook het rekenwonder GTX 280 wordt door de HD 4870 voorbij gestreefd. De tegenhanger van het CUDA van nVidia is OpenCL. AMD heeft laten weten dat zij meewerken aan de ontwikkeling ervan. Waar nVidia samenwerkt met Adobe om verschilende Adobe-programma’s door GPGPU te versnellen, werkt AMD samen met CyberLink om CyberLink-programma’s, waaronder het veelgebruikte PowerDirector, te versnellen door middel van GPGPU.

Zoals gezegd heeft AMD twee videokaarten in de nieuwe serie uitgebracht: de HD 4850 en de HD 4870. De HD 4850 is verkrijgbaar voor ongeveer 150 euro, en de videokaart heeft 512 MB geheugen aan boord van het type GDDR3. De GPU doet z’n werk op 625 MHz, terwijl de kloksnelheid van het geheugen 933 MHz bedraagt. De effectieve snelheid ligt dan op 933 * 2 = 1866 MHz. Bij nVidia zijn de shaders op een andere frequentie geklokt dan het geheugen, AMD doet dit niet. De shaders hebben bij AMD dezelfde snelheid als het geheugen, 933 MHz dus. De HD 4850 verbruikt maximaal 110 Watt onder volledige belasting. Een enkele 6-pin stroomconnector voldoet dan ook. Omdat er geen grote hoeveelheden warmte afgevoerd hoeven te worden, is de HD 4850 uitgerust met een single-slot koeler. Je kunt de kaart aansluiten op je monitor via twee dual-link DVI-uitgangen. VGA en HDMI behoren ook tot de mogelijkheden, als je een adapter gebruikt. Ook de Composiet- en S-Video-uitgangen zijn niet vergeten. Omdat de HD 4850 geschikt is voor CrossfireX, met meerdere videokaarten dus, vinden we ook twee Crossfire-aansluiten op de kaart terug.

De HD4870 lijkt in veel opzichten op zijn kleinere broertje, maar er zijn toch ook veel verschillen terug te vinden. Overeenkomsten zijn bijvoorbeeld de totale hoeveelheid beschikbaar geheugen, dit is ook bij de HD 4870 512 MB. Een verschil is dan weer de snelheid en het type van het geheugen. Zoals geschreven maakt de HD 4870 gebruik van GDDR5-geheugen, en dit zorgt voor een kloksnelheid van 1.8 GHz. Let wel, de effectieve kloksnelheid wordt dan een ongelooflijke 1.8 * 2 = 3.6 GHz. Ook de GPU doet zijn werk op een hoger pitje, deze werkt op 750 MHz in plaats van 625 MHz. Door de hogere kloksnelheden, ligt het stroomverbruik ook hoger. Een HD 4870 consumeert onder volledige belasting maximaal 160 Watt, en om de energiehonger van deze kaart te bevredigen, zijn er twee 6-pin stroomconnectors aanwezig. Het maximale energieverbruik ligt hoger, de videokaart moet beter gekoeld worden en er moet dus meer warmte afgevoerd worden. Het koelen van de kaart en het afvoeren van de warmte is de taak van de dual-slot koeler die op de HD 4870 gemonteerd is.

Theoretische praatjes van de marketingafdeling van AMD zijn natuurlijk, maar geven geen realistisch beeld van de werkelijke prestaties die in de praktijk gehaald worden. Er zijn inmiddels veel benchmarks verschenen, en de conclusie is eenduidig: de HD 4850 is een ongelooflijke kaart geworden! De prijs-/prestatieverhouding is ongekend, door de lage prijs. De HD 4850 presteert in veel games op het niveau van een HD 3870 X2, nota bene een dual-GPU videokaart. Voor die HD 3870 X2 betaal je gemiddeld zo’n 280 euro, terwijl je voor dat bedrag nu twee HD 4850 videokaarten kunt halen. Ook de HD 4870 wordt de hemel in geprezen, deze kaart presteert in sommige gevallen gelijk aan of beter dan de GTX 280. Gemiddeld presteert deze kaart tussen het niveau van de GTX 260 en de GTX 280 in, terwijl de prijs daar ver onder ligt. Je kunt nu dus voor een mid-range prijs een high-end kaart kopen. Tel daarbij op dat de kaart ondersteuning biedt voor DirectX 10.1, dat de nieuwe videodecoder UVD 2 prima resultaten boekt en dat ook de RV770 ook goed is met GPGPU en je begrijpt waarom dit AMD’s beste serie videokaarten ooit is.

Aldi nu trendsetter met Netbooks	Door: ErpCity
In een eerdere editie van onze nieuwsbrief was er uitgebreid aandacht voor het Asus Eee Notebook of eigenlijk Netbook. Asus heeft er vanaf 3 juli een concurrent bij: Aldi(!) met het Medion Akoya E1210 Mini Netbook (een hele mond vol). Vooralsnog wordt het Netbook alleen in Duitsland geleverd, maar de verwachting is dat het binnenkort ook in Nederland zal worden aangeboden. Waarschuwing voor alle “grensbewoners” in het oosten van het land die nu onmiddellijk op hun paard willen springen om dit wonder voor slechts € 399 aan te schaffen: er zit een Duits toetsenbord op (QWERTZUIOP)! Erg bijzonder aan dit Netbook is dat gebruik wordt gemaakt van de nieuwste Intel Atom CPU’s (ook deze werden in een eerdere nieuwsbrief beschreven). Deze generatie processoren gebruikt zeer weinig energie (2,5 Watt). Medion is met dit Netbook een sprong vooruit op de concurrentie: De Acer Aspire One komt eind juli, de MSI Wind U100 (trouwens precies hetzelfde als dit Aldi Netbook) wordt in augustus verwacht, in september komt hoogstwaarschijnlijk de Mininote 2133 van HP en Dell brengt pas in oktober haar “Netbook” . Het bijzondere van dit Netbook is dus de gebruikte cpu, de Intel Atom N270. Intel heeft deze processor speciaal voor de “netbookmarkt” ontwikkeld. Snelheid van deze cpu 1,6 GHz, L2 cache is 512 KB. Fysiek zit er maar één rekenkern (core) in de chip, maar door het gebruik van Hyper-Threading ziet het OS dit als een dual core. Een paar voordelen van deze Medion boven de Asus Eee PC900: het display is groter en heeft een grotere lichtopbrengst, aan boord is een snelle 802.11n WLAN kaart (Asus .11g), er zit een standaard 2,5 inch 80 Gbyte harde schijf in, deze kan dus gemakkelijk worden uitgewisseld tegen een “dikkere” van bijvoorbeeld 320 Gbyte, de Asus heeft een dubbel flash geheugen van totaal "slechts" 12 Gbyte. Verder zijn de apparaten in hoge mate gelijk. Beide hebben drie usb poorten, een vga uitgang, een audio in en uitgang, een netwerkaansluiting, een kaartlezer voor de meest uiteenlopende SD kaarten en Memorysticks, en een webcam . Aldi levert een uitgebreid pakket software mee met onder andere WordPerfect(!), Cyberlink PowerDvD en Ulead Photoimpact 12 De koning is dood… leve de koning?! Asus heeft de apparatencategorie “Netbooks” populair gemaakt, maar nu wordt de pionier van dit genre gemakkelijk en ruimschoots ingehaald door dit Aldi apparaat. Deze Medion heeft eigenlijk alles wat op de Eee miste: deugdelijk toetsenbord, een helder en ontspiegeld display, waardoor dit ook “outdoor” goed te gebruiken is, en een dikke harde schijf. Toch is niet alles zaligmakend aan dit ding… om gewicht en ruimte te sparen heeft men gekozen voor zeer kleine accu’s, waardoor de “winst” van het gebruik van een zuinige cpu geen langere “netsnoerloze” werktijd oplevert… ook deze “laptop” houdt het na zo’n 2 uur film kijken voor “gezien”… Wel is het zo dat Aldi nu de nieuwe standaard gezet heeft voor dit type apparaten. De bovengenoemde modellen die nog op komst zijn zullen we dus met deze Medion gaan vergelijken en niet meer met de Asus Eee… Medion Akoya Mini Netbook E1210 Specificaties Prijs: 399 Euro Processor: Intel Atom N270 (1,6 GHz) Geheugen: 1 GB DDR2-667 Harde schijf: 80 GB, Western Digital Scorpio Grafische kaart: Intel GMA 950 (64 MB van RAM) Display: 10,2 inch Resolutie: 1024 x 600 Communicatie: Netwerk (10/100 Mbps),WLAN (802.11n), Web-Cam Interfaces: VGA, 3 USB, headset met microfoon, netwerk (utp), kaartlezer Operating System: Windows XP Home SP3 Een laatste update: Aldi heeft zojuist niet alleen al de eerste BIOS update voor dit apparaat aangekondigd, maar ook de beschikbaarheid van een nieuwe accu van 5200 mAh (de standaard accu is 2200 mAh) waardoor de arbeidstijd ruim verdubbeld wordt en dus op zo'n 5 uur komt... Een leuk "hebbeding"...

Gadgets: de iRecorder	Door: ErpCity
Het bekijken van films of je favoriete tv soap behoort tot de mogelijkheden van moderne gadgets als iPods, smartphones en PDA’s. Het enige probleem voor veel van ons is “hoe krijgen we die beelden op onze speler” zonder een enorm kabelcircus, een universitaire graad in computerwetenschappen en een stapel niet te ontcijferen handboeken? Eenvoudig: met de iRecorder! Dit apparaat is gemakkelijk aan te sluiten op de tv en je draagbare mediaspeler, het slurpt de film, show of wat dan ook op, comprimeert het bestand en “knalt” het op de speler. "Piece of cake", geen PC nodig, het ding werkt zo’n beetje als een videorecorder (of DVD recorder) en comprimeert zonder problemen een twee uur durende film naar een 2 Gigabyte MPEG4 bestand. De iRecorder kan opnemen van tv, set-top box, satelliet ontvanger, DVD speler of Camcorder. De iRecorder heeft ook een AV uitgang waardoor het apparaat ook simpel is aan te sluiten op een tv om het materiaal dat op je mediaspeler staat af te spelen. Het apparaat is voorzien van een usb poort om een iPod of willekeurig welk ander media apparaat op aan te sluiten. De iRecorder werkt met iPod Nano (derde generatie), iPod Classic en elk ander apparaat dat in staat is MPEG4 bestanden af te spelen. Met dit apparaat is het niet meer alleen voorbehouden aan enge raketgeleerden in witte jassen om films op een mediaspeler te bekijken… Bediening gaat eenvoudig via de meegeleverde afstandbediening... Specificaties: • Een slank wit apparaat van 11 x 9 x 1,5 cm waarmee films kunnen worden opgenomen, gecomprimeerd, en overgezet naar een draagbare mediaspeler • Geen PC of iTunes nodig. • Perst 3 uur film in elke gigabyte die je beschikbaar hebt op je iPod. • De iRecorder heeft een AV-IN jack waarop elk apparaat met een AV-out kan worden aangesloten. • De iRecorder heeft een AV-OUT zodat opnamen via een tv kunnen worden afgespeeld. • Een USB jack om iPods en dergelijke op aan te sluiten. • Afstandbediening. • 2 sets 3-to-1 AV kabels.

Nuttige vakantiegadgets	Door: ErpCity
Vakantie! Wat nemen we allemaal mee? Natuurlijk alleen het strikt noodzakelijke! Dus… GSM’s (beperkt tot één per familielid), de iPod, de PDA, de SATNAV, digitale camera’s, een camcorder, allemaal vanzelfsprekend met de onmisbare bijbehorende opladers en adapters… en een luidsprekersetje voor op de MP3 speler zodat ook de andere vakantiegangers op het strand of aan de pool geheel gratis en voor niks kunnen mee genieten van jouw onbetwiste muzieksmaak... (je moet wat voor je medemens over hebben, toch?) Voor dat laatste is dit setje ideaal: de JBL On Tour speakers. Goed geluid, strakke afwerking, inklapbaar, en weegt maar 350 gram! Het setje is op meerdere plaatsen te koop voor € 79,95 Wil je jezelf deze vakantie eens géén bult sjouwen aan al die opladers en adapters? Kijk dan eens naar dit geweldige ding: de Solio Een universele hybride oplader voor allerlei kleine apparaten. Gewicht zo’n 170 gram en zo groot als een gemiddeld GSM toestel… De Solio lader is dus, naast het opladen van je telefoon, ook geschikt voor het opladen van andere kleine elektronica-apparatuur zoals een mp3- speler, gameplayer, gps of digitale camera. De Solio lader kan zowel geladen worden door de zon als het lichtnet en wordt daarom “hybride” genoemd. Geladen is de solio in staat 2 keer een mobiele telefoon op te laden of 20 uur iPod film of muziek af te spelen. Je krijgt een laadkabel voor het iGo-tipsysteem, een usb-kabel voor iPhone, iPod en mp3-speler meegeleverd, een potlood (niet om mee te schrijven of te venten, maar om de Solio te steunen als het ding op z’n kant staat), beschermtas en universele stroomadapter. De Solio laadt zichzelf zeer snel op. Eenmaal opgeladen houdt de Solio zijn energie meer dan een jaar vast. Ben je één van die "workaholics" of zieke geesten die (meestal met een rotsmoes zoals "foto's opslaan") zelfs op vakantie hun laptop of notebook meesjouwen? Dan kan dit er ook nog wel bij: Pinnacles Flash tv-stick. Deze als usb-stick vermomde tv-kaart ontvangt gratis DVB-T signalen en maakt zo van elk notebook een volledig werkende tv. Uiterst handig om de komende weken ook op de camping geen minuut van de Tour de France te hoeven missen! En... je hoeft voor dit ding geen satellietschotel op je caravan of tent te schroeven. In Nederland kun je via DVB-T gratis Nederland 1, 2 en 3 kijken. In het buitenland worden veel meer zenders gratis digitaal via de ether verspreid, je hoeft je dus geen seconde te vervelen! De koffer raakt al aardig vol met al die spullen plus de laptop, maar toch zou het handig zijn als je nog een plekje vrij kon maken voor dit handige gadget... Want, nu wil je lekker tv kijken op dat notebook, en dan staat die hinderlijk vervelende zon waar ze in het zuiden zo verschrikkelijk vaak last van hebben, te schitteren op je beeldscherm. Kortom, je ziet geen bal, of liever gezegd, geen wiel van die hele Tour... Ook in dat gat van de markt is een fabrikant gesprongen, met de Lapdome! Een zeer handig mini laptop tentje dat je in een wip opzet en waardoor alle hinderlijke instraling op het beeldscherm wordt weggenomen... Drankje en zakje nootjes erbij... Da's pas echt genieten! De redactie wenst alle lezers een geweldig rustige vakantie toe!

Postvak IN

Door: XP_PC

In onze vaste rubriek beantwoorden we vragen en plaatsen we reacties van onze lezers.

Geachte redactie,

In eerdere versies van Excel kan in plaats van de functie SOMMEN.ALS gebruik gemaakt worden van de functie SOMPRODUCT. Een uitleg van deze functie is o.a. te vinden op www.excelguide.eu, en uiteraard op diverse fora.

Erik Winters

Beste Erik,

Even heb ik eraan getwijfeld of ik dat ook zou vermelden, de functie somproduct voor oudere versies van Excel. Waar het mij echter om ging is de nieuwe functie sommen.als voor Office 2007 onder de aandacht te brengen. Bovendien is SOMMEN.ALS naar mijn mening een eenvoudiger functie dan SOMPRODUCT. Maar nogmaals, het ging mij om de nieuwe functie in 2007.

CorVerm.

Beste

Ik ben een kijkje gaan nemen naar de handleidingen (wat voor een leerkracht zeer handig is) en ik merk op dat in de pdf van audacity op de 2de blz. het woord practijk vermeld staat .... in België is het alvast praktijk.

mvg Kristl

Beste Kristl,

Dit was inderdaad een kleine fout van onze kant. Bedankt voor je scherpte ;-).

Redactie.

En wederom een nieuwsbrief......ziet er zeer mooi uit.

jullie doen het goed.....Hulde.

Puppie
-----------
Zo, ik heb um ook helemaal gelezen.
Complimenten weer, veel goede en interessante onderwerpen.

Loonytune

Bedankt voor alle positieve reacties. Dit doet ons goed!

Redactie.

Ook een vraag of opmerking n.a.v. de nieuwsbrief? Laat het ons weten!
De redactie behoudt het recht om aan te passen / in te korten etc.

Woord vooraf

Helpmijdag 2008

Mededelingen van het bestuur

Office 2003 en 2007 samen op een computer?